سفره گسترده اصفهان، كي قرار است ميهمان بيايد؟
مرجان يشايايي
خبرهاي خوب و بد درباره اصفهان فراوان است. فرونشست در اصفهان را كه كم كم دارد راه خود را از دشت‌هاي اطراف به مناطق شهري باز مي‌كند، ديگر نمي‌توان ناديده گرفت. ترك‌هاي 45 درجه در بدنه ديوارها و عكس‌هاي هولناكي كه در آنها زمين دهان باز كرده، بهترين گواه آن است. از طرفي، خشكاندن زاينده‌رود در اغلب مواقع سال علاوه بر بحران زيست‌محيطي غمباري كه براي توريستي‌ترين شهر ايران به بار آورده، چهره اين گوهر يگانه را زشت و اخمو كرده. در برابر چشمان ناباور مردم اصفهان و ايران و جهان، زاينده‌رود را خشكاندند و آبش را به جاهاي ديگر بردند. يك راننده تاكسي در اصفهان به من مي‌گفت:«وقتي زاينده‌رود خشك است، همه دلخور و افسرده‌ايم و وقتي آب بيايد، انگار همه جان تازه مي‌گيريم.» اما همه‌چيز در اصفهان خبر بد نيست. در اطراف ميدان نقش جهان كه با دل صبر بگرديد، جريان بديعي را در غرفه‌ها و بازار مي‌بينيد كه از دل صنايع دستي سنتي ما سر برآورده. تكنيك‌ها و طرح‌هايي نوين برگرفته از صنايع دستي ايراني كه رنگ و بويي تازه دارد و ترمه و فيروزه و قلمكار و گليم و نقره و مس را جوري تركيب و طراحي و اجرا كرده كه هم سنتي است و هم نيست، اما تا بخواهي زيباست. نوعي نوآوري كه راه خود را به بازارهاي جهاني باز كرده و جاذبه ديگري بر جاذبه‌هاي گردشگري اصفهان افزوده. از صنايع دستي خلاقانه كه بگذريم، انبوه بوم‌گردي‌ها و خانه‌هاي قديمي كه حالا به فراخور نياز امروزي مرمت و تجهيز شده‌اند تا پاسخگوي مسافراني باشند كه مايلند چند روزي را در فضايي متفاوت و مانند قصه‌هاي هزارويك شب بيتوته كنند، امكاني ديگر در اصفهان و ساير شهرهاي گردشگري ايران است. به عنوان مثال، اينكه شما شبي را در خانه امام جمعه اصفهان در زمان قاجار بگذرانيد كه به زيبايي مرمت و احيا شده، به خودي خود تجربه هيجان‌انگيزي است. در كنار آن، اگر از كافي‌شاپ‌ها و رستوران‌هاي متعدد با فضاهايي زيبا نگويم، حق مطلب را ادا نكرده‌ام. همه اينها و آثار زيباي معماري و پياده‌راه‌هاي فراخي كه امكان يك پياده‌روي دلچسب را فراهم مي‌كنند، مانند سفره‌اي رنگارنگ است كه انگار براي ميهمان گسترده‌اند. ميهمان‌ها اما انگار قرار نيست بيايند.
براساس گزارش شوراي جهاني سفر و گردشگري، از كل گردشگران خارجي كه طي سال ۲۰۲۲ وارد ايران شده‌اند ۵۵ درصد عراقي بوده‌اند و گردشگران جمهوري آذربايجان و تركيه هر كدام با ۶ درصد، پاكستان با ۵ درصد، و كويت با ۲ درصد به ترتيب در رتبه‌هاي بعدي قرار داشته‌اند. حتي اگر گردشگران روس و چيني را هم به اين عده اضافه كنيم، اين تركيب گردشگر آن چيزي نيست كه قرار است اقتصاد ما را رونق ببخشد و اشتغال را بالا ببرد. كاسب‌ها و هنرمندان و متصديان موزه‌اي كه در اصفهان با آنها صحبت كردم، عقيده داشتند، عراقي‌ها يا روس‌ها يا چيني‌ها توجه خاصي نه به فرهنگ غني ما دارند و نه به صنايع دستي‌مان. اين گردشگران اروپايي و امريكايي هستند كه هم با علاقه به موزه‌هاي ما مي‌آيند و هم براي خريد و غذا دست‌و دلبازانه خرج مي‌كنند. از زبان آنها مي‌گويم كه بايد كاري كنيم دوباره گردشگران غربي گروه‌گروه در اصفهان قدم زنند و لذت ببرند و كسب و روزي شهر را رونق ببخشند. در صحبت با اهالي اصفهان، به اين نتيجه رسيدم كه فرق است بين گردشگري كه از كشورهاي همسايه مي‌آيد تا آنكه با علم و اطلاع و جيب پر از كشورهاي مرفه و توسعه‌يافته خود را به ايران ما رسانده.